Met die Wysigingswetsontwerp op Basiese Onderwyswette (BELA) – wat beduidende veranderinge aan Suid-Afrika se onderwysstelsel sal meebring – is daar ‘n groeiende geskreeu oor hoe skole leerling swangerskappe hanteer as die wetsontwerp aanvaar word.
Volgens die burgerlike organisasie Referendum.co.za wat op ‘n veldtog gedryf is om mense te kry om die wetsontwerp teë te staan, “kan onderwysers tronk toe gestuur of beboet word as hulle nie meisies van 12 jaar en ouer vir aborsies fasiliteer agter hul ouers se rug nie”.
Die Departement van Basiese Onderwys het hierdie interpretasie van Klousule 39 van die wetsontwerp ontken, wat lui: “Klousule 39 poog om Artikel 61 van die SASW (Suid-Afrikaanse Skolewet) te wysig om die bevoegdhede van die Minister uit te brei om regulasies te maak oor die bestuur van leerder swangerskap; Die klousule maak ook voorsiening vir die moontlikheid om oortredings te skep in die regulasies wat deur die minister gemaak word. Die wysiging bepaal dat enige regulasie beoog in Artikel 61(1) kan bepaal dat enige persoon wat ‘n bepaling van die regulasie oortree of versuim om daaraan te voldoen, aan ‘n misdryf skuldig is”.
Referendum.co.za het egter gesê: “Dit lyk asof die regering wil hê ons moet dink ons interpretasie van hierdie kwessie is net een groot fout. Die feite is egter dat Klousule 39 bepaal dat skool leerder-swangerskap gereguleer sal word. En die werklike skool leerder-swangerskap beleid self vereis dat onderwysers leerders van 12 jaar en ouer moet bystaan wat aborsies agter hul ouers se rug wil hê. Ons keer dan terug na die regulasies in die BELA-wetsontwerp, wat sê dat onderwysers wat nie aan die regulasies voldoen nie, boetes of 6 maande (aangepas vanaf 12 maande) in die tronk kan opgelê word”.
Volgens die Departement van Onderwys se skool leerder swangerskap beleid is die beleid bedoel om “leiding te verskaf oor die vermindering van onbedoelde swangerskappe, die bestuur van die voor- en nageboortelike gevolge daarvan, beperking van gepaardgaande stigma en diskriminasie teen geaffekteerde leerders, en, belangrik , die behoud en herinskrywing van geaffekteerde leerders in die skool”.
Dit voeg by: “Verder word hierdie beleid ingelig deur ‘n agenda om geslagsongelykheid in onderwys uit te skakel. Hierdie beleid poog om toeganklike verskaffing van inligting oor voorkoming, sorg, berading en ondersteuning, raamwerke vir impak versagting, die keuse van beëindiging van swangerskap (CToP) en riglyne vir sistemiese bestuur en implementering te verseker.
‘n Artikel wat deur Ed Watchdog in die November-uitgawe van Concerned Citizen Publication geskryf is, voer aan dat onderliggend aan hierdie veranderinge die belyning is met die Grondwet van Suid-Afrika en die Kinderwet No. 38 van 2005, veral Artikel 129 van die Kinderwet, wat kinders 12 en ouer toelaat om toe te stem tot mediese behandeling en chirurgiese operasies sonder ouer toestemming.
Hierdie aspek laat beduidende vrae ontstaan oor die privaatheid regte van minderjariges en die rol van ouers in sulke besluite, aangesien die beleid vertroulikheid verseker, wat ouers moontlik onbewus laat van hul kind se mediese keuses, insluitend aborsies, sê die publikasie.
Die BELA-wetsontwerp se implikasies strek tot hoe skole leerling swangerskappe hanteer. Voorheen is sulke sake na maatskaplike dienste verwys. Die wetsontwerp stel egter voor dat skole ‘n meer aktiewe rol speel en moontlik opvoedkundige instellings omskep in sentrums vir maatskaplike en welsyn ondersteuning, insluitend die fasilitering van toegang tot aborsiedienste.
Hierdie verskuiwing kom in reaksie op kommerwekkende statistieke wat ‘n toename in swangerskappe onder skoolgaande meisies aandui.
In 2019/2020 het ongeveer 83 000 meisies tussen die ouderdomme van 10-17 geboorte geskenk, met hierdie getal wat toegeneem het tot meer as 90 000 in die ouderdomsgroep 10-19 in 2021/2022. Hiervan was 660 onder 13 jaar oud.
Die regering se benadering tot hierdie krisis sluit in opvoedkundige strategieë en die bemagtiging van skole om breër welsynsdienste te verskaf.
“So, is die BELA-wetsontwerp ’n aborsie wetsontwerp? Baie sal nee sê. Nie wanneer mens net Klousule 39 lees nie. (Die woorde aborsie en CSE word nie in enige van die 54 klousules genoem nie.) Wanneer Klousule 39 egter saam met relevante beleide en wette ondersoek word, word die volle implikasies duidelik,” lui die publikasie.
Daarbenewens poog die Wetsontwerp om:
Om graad R verpligtend te maak: Die BELA-wetsontwerp stel voor om graad R die verpligte begin van skool te maak. Die departement van basiese onderwys skat ‘n behoefte aan R16 miljard vir hierdie implementering, met R12 miljard vir infrastruktuur en R4 miljard vir personeel. Graad R, tans deel van vroeë kinderontwikkeling (VKO), sal onder die nuwe mandaat uitbrei na 7 888 skole.
Kriminalisering van ouerlike nalatigheid in skoolbywoning: Die wetsontwerp poog om ouers te kriminaliseer wat versuim om te verseker dat hul kinders skool bywoon, met moontlike tronkstraf as gevolg. Dit stel ook dat enigeen wat skoolaktiwiteite ontwrig, tot ‘n maksimum van 12 maande tronkstraf gestraf kan word.
Tuis onderwys regulasie: Die wysiging laat die departementshoof toe om terreinbesoeke te doen voordat tuis onderwys geregistreer word. Dit stel ook die minister van basiese onderwys in staat om die registrasie en administrasie van tuis onderwys te reguleer, met erkenning van die voorkeur van sommige ouers vir tuisonderrig bo openbare skoolonderrig.
Taalbeleid in skole: Die wysiging vereis dat skoolbeheerliggame hul taalbeleide vir goedkeuring moet voorlê. Hierdie beleide moet die linguistiese behoeftes van die breër gemeenskap in ag neem.
Verkoop van alkohol op skoolperseel: Die klousule laat die besit, verbruik of verkoop van drank by privaat of godsdienstige geleenthede op die skoolperseel toe.
Akkommodering van godsdiens in skool gedragskodes: Die wetsontwerp stel voor dat skool gedragskodes kulturele en godsdienstige oortuigings respekteer, insluitend bepalings vir studente om vrystellings van sekere kode vereistes te soek.
Verbod op Lyfstraf: Die wetsontwerp bevestig die verbod op lyfstraf in skole, en stel boetes of tronkstraf voor vir diegene wat dit toedien.
