Ramaphosa liasseer beëdigde verklaring in ‘n bod deur die voormalige Lotery-baas Alfred Nevhutanda om ondersoek te staak.
Ramaphosa staan vas op sy besluit om ‘n proklamasie te onderteken wat die Spesiale Ondersoekeenheid (SOE) magtig om korrupsie by die Nasionale Loterykommissie (NLC) te ondersoek.
Ramaphosa het ’n persoonlike beëdigde verklaring ingedien in ’n hofaansoek wat Alfred Nevhutanda, voormalige voorsitter van die NLC in die Pretoriase hooggeregshof geloods het, waarin Nevhutanda poog om die proklamasie wat in Oktober 2020 onderteken is, te hersien en tersyde te stel.
Dié aansoek het die SOE magtiging gegee om “wanadministrasie” in die NLC van Januarie 2014 tot Oktober 2020 te ondersoek, wat, sê Ramaphosa in sy opponerende beëdigde verklaring, “hoofsaaklik onder [Nevhutanda se] ampstermyn val”.
Die ondersoek het gelei tot die bewaring van bates ter waarde van R344 miljoen, insluitend ‘n Pretoriase herehuis van R27 miljoen wat na bewering deur Nevhutanda besit word en met loteryfondse gekoop is.
Nevhutanda wil hê die proklamasie onwettig verklaar moet word omdat, sê hy, die NLC nie ‘n staatsorgaan is nie, en ook nie met openbare geld handel nie, en albei, sê hy, is voorvereistes vir gesag kragtens die SIU-wet.
Verder, sê hy, is die proklamasie te wyd – wat die SIU die mag gee om “op ‘n visvangekspedisie te gaan en hom toe te laat om enige klip na hartelus om te draai”.
Hy beweer ook dat Ramaphosa nie sy verstand behoorlik toegepas het toe hy die proklamasie onderteken het nie. Ramaphosa sê egter daar is geen regsgrondslag vir Nevhutanda se klagtes nie, en dat die hersiening uit die tyd is.
Hy sê die NLC en die National Lottery Distribution Trust, wat hy administreer, is staatsinstellings. Die NLC het die taak om die behoorlike uitvoering van die Lotery te verseker en om die fondse wat deur die operateur oorbetaal word, te administreer. Die NLC en die trust handel oor openbare geld.
Hy sê soos gewoonlik met SIU-versoeke (vir proklamasies) het die aangeleentheid ‘n reeks hersiening ondergaan – insluitend oorweging deur die Minister van Justisie – voordat ‘n “dokumentpak”, wat die uitslag van die voorlopige ondersoek bevat, op sy lessenaar beland het.
Die pak, sê hy, bevat spesifieke bewerings en verklarings wat daarop dui dat toelaes moontlik onreëlmatig en onbehoorlik uitbetaal is en dat familielede van NLC-amptenare daarby baat gevind het.
Met betrekking tot die bewerings, terwyl spesifieke voorbeelde geïdentifiseer is, “het die dokumentasie voor my voorgestel dat die potensiële onreëlmatighede in toelaetoekennings en betalings waarskynlik meer wydverspreid was”.
Ramaphosa het gesê selfs al word Nevhutanda se bewerings korrek bewys, sal dit steeds nie regverdig en billik wees dat die proklamasie tersyde gestel word nie, aangesien die ondersoek al meer as twee en ‘n half jaar aan die gang is, teen aansienlike koste vir die NLC.
Die SIU, wat ook die aansoek teenstaan, sê Nevhutanda se ware motief is om bates wat behoue gebly het terug te kry, die verbeuring daarvan aan die staat te voorkom en die gevolge van sy beweerde misdade te vermy.
Maar Juliana Rabaji-Rasethaba, die hoof van die Batebeslagleggingseenheid namens die Nasionale Direkteur van Openbare Vervolging (NDOV), het in ‘n beëdigde verklaring gesê dit sal nie die gevolg wees as Nevhutanda daarin slaag nie. Die NDOV staan ook sy aansoek teen.
Rabaji-Rasethaba het gesê die NDOV het statutêre magte wat haar in staat stel om die howe te nader om bates te bewaar wat beskou word as opbrengs van misdaad.
Hierdie bevoegdhede moet nie vermeng word met die bevoegdhede wat aan die President en die SOE toegeken is nie.
“Dit sal dus verkeerd wees om te argumenteer dat, indien die (proklamasie)besluit ‘onwettig’ was, dit die besluite van die NDOV en die bewaringsbevele wat dit verkry het, besoedel. Dit was selfstandige besluite wat slegs deur ‘n geregshof herroep kan word.”
Rabaji-Rasethaba het gesê Nevhutanda betwis nie die besluit van die NDOV om die bevele te verkry nie en daar was ook geen betwisting teen die bewaringsbevele wat verkry is nie.
Haar beëdigde verklaring voer aan dat die NLC wel ‘n staatsentiteit is en dat die proklamasie wettig is.
Nevhutanda sal ‘n finale beëdigde verklaring moet indien voordat die aangeleentheid vir verhoor gestel word.
GroundUp het voorheen berig dat sy hersieningsaansoek die verbeurdverklaring van miljoene rande se bates vertraag, insluitend eiendomme, luukse voertuie en twee Ocean Basket-franchises wat besit word deur mense wat betrokke is by die plundering van Loteryfondse – wat tans as “opbrengs van misdaad” bewaar word.
In ‘n bevel wat verlede jaar gegee is, het regter Nelisa Mali van die Pretoriase hooggeregshof, wat besig was met ‘n aansoek wat deur die Nasionale Vervolgingsgesag gebring is vir die finale verbeuring van die bates aan die staat, dit tot ‘n onbepaalde datum uitgestel om die finale beslissing van Nevhutanda se aansoek moontlik te maak.
