Kriminele sindikate het al drie regeringsfere geïnfiltreer, insluitend departemente, agentskappe en staatsbeheerde entiteite.
Dit het gelei tot wydverspreide probleme met sogenaamde “spookwerkers” – fiktiewe name op die regering se betaalstaat wat salarisse en lone teen ‘n hoë koste vir die fiskus ontvang.
Die Suid-Afrikaanse regering is verreweg die grootste werkgewer in die land, met ongeveer 1,3 miljoen individue op die staat se betaalstaat.
Oor die jare is kleinskaalse betaalstaatoudits in verskeie departemente uitgevoer, wat daartoe gelei het dat duisende spookwerkers geïdentifiseer is.
Die Departement van Staatsdiens en Administrasie (DPSA), in vennootskap met die Nasionale Tesourie, wil nou ‘n veel groter oudit van die staat se betaalstaat uitvoer.
Die Demokratiese Alliansie, die tweede grootste party in die Regering van Nasionale Eenheid (RNU), dring daarop aan dat die oudit selfs verder gaan deur ‘n omvattende persoonlike oudit van alle staatsamptenare te doen.
Die DPSA het egter hierdie week, tydens ‘n voorlegging aan die parlement, gewaarsku dat dit ‘n duur en hulpbron-intensiewe proses sou wees.
“Verifikasie moet deurlopend gedoen word, aangesien aanstellings en bedankings gereeld plaasvind,” het dit gesê.
“Samespanning en korrupsie in hierdie verifikasieprosesse kan ook nie uitgesluit word nie.”
Jan de Villiers, DA-LP en die party se woordvoerder oor staatsdiens en administrasie, het gesê dat dit duidelik is dat korrupsie reeds betrokke was.
Hy het spesifiek gesê dat die DPSA se aanbieding aan die parlement dit baie duidelik gemaak het dat die kwessie van spookwerknemers in die staatsdiens nie ‘n saak van administratiewe toesig of fout is nie.
“Dit is ‘n opsetlike medium vir sistemiese korrupsie,” het hy gesê.
Hoe kriminele sindikate betrokke is
DPSA-minister, Mzamo Buthelezi
Die DPSA het uiteengesit hoe die insluiting van ‘n spookwerknemer in die regering se salarisbetalingstelsel vereis dat ten minste drie interne amptenare betrokke moet wees.
Om ‘n spookwerker in die stelsel in te skryf, sal ‘n departement of entiteit die fiktiewe persoon in die Personeel- en Salarisstelsel (Persal) moet inskryf wat deur alle staatstakke gebruik word.
Administratiewe rekords vir elke aangestelde persoon moet op hierdie stelsel vasgelê word, insluitend salaris- en voordeelbesonderhede.
Sodra ‘n gebruiker ‘n transaksie met ‘n finansiële impak op die stelsel vasgelê het, word magtiging en goedkeuring deur ‘n ander gebruiker met die relevante rol en verantwoordelikhede vereis.
“Dit verseker dat ‘n enkele persoon nie in staat is om transaksies op die stelsel uit te voer om ‘n persoon aan te stel en te betaal nie,” het die departement gesê.
Laastens, sodra betalings goedgekeur en gemaak is, word verslae uitgedruk. Hierdie moet deur elke individu wat gelys word, onderteken en deur die verantwoordelike bestuurders gesertifiseer word.
“Dit sal slegs moontlik wees om ‘n persoon onreëlmatig op die stelsel aan te stel en te betaal as alle verantwoordelike partye binne ‘n departement saamspan om onreëlmatige transaksies vas te lê en te magtig, of wanneer gebruikers hul stelsel-aanmeldbesonderhede met ander deel,” het die departement gesê.
De Villiers het gesê dat die staat se probleem met spookwerkers toon dat die huidige drievlakstelsel kwesbaar is vir manipulasie deur kriminele sindikate wat binne die staatsdiens ingebed is.
“Terwyl die term ‘spookwerkers’ fiktiewe name op betaalstate suggereer, ontvang en trek regte individue voordeel uit hierdie bedrieglike salarisbetalings, en regte belastingbetalergeld word deur bedrog in private sakke gesifoneer,” het hy gesê.
Hy het gesê die DA sal druk uitoefen dat die Ouditeur-Generaal van Suid-Afrika die saak begin insluit in die oudits wat hulle van regeringsdepartemente en -entiteite doen.
Die DPSA het intussen gesê dat hulle nie dink dat die byvoeging van meer beheermaatreëls die verlangde uitkoms sal lewer nie, en stel eerder ‘n groter fokus voor op die bou van ‘n openbare sektor met ‘n hoë standaard van professionele etiek.
Hulle het gesê dat hul professionaliseringspogings reeds op hierdie gebied fokus, insluitend groter gevolgbestuur om onetiese gedrag te voorkom.
Soos hierdie projek egter ontvou, het hulle gesê dat hulle sal voortgaan om met die Nasionale Tesourie saam te werk om spookwerkers en diegene wat betrokke is, op te spoor en te identifiseer.
BusinessTech
