Helen Zille, voorsitter van die Federale Alliansie van die Demokratiese Alliansie, het ‘n ernstige waarskuwing aan Ramaphosa gerig dat as hy sy kabinet herskommel en aan DA-ministers die deur wys, dit die einde van die regering van nasionale eenheid (GNU) sal wees.
“Ons het ‘n koalisie-ooreenkoms dat ons ‘n spesifieke nommer in die Kabinet het, minder as wat dit behoort te hê, maar ons het inderdaad ‘n spesifieke nommer. As hy (Ramaphosa) dit doen, is dit sy keuse om die GNU te beëindig, eenvoudig soos dit,” het Zille in ‘n onderhoud met SABC News gesê.
Die DA het by die GNU aangesluit nadat die African National Congress (ANC) nie genoeg steun gekry het om alleen tydens verlede jaar se algemene verkiesing te regeer nie. Die blou party het ses ministers en ses adjunkministers in die GNU.
Zille se opmerkings kom te midde van oproepe van ANC-lede, wat ANC Ramaphosa versoek om op te tree teen die DA nadat dit nie die goedkeuring van die 2025 nasionale begroting ondersteun het nie.
Die ANC Nasionale Werkkomitee (NWK) het besluit om sy werksverhouding met die DA in die GNU te handhaaf.
Hierdie besluit kom ten spyte van die intense opposisie wat verband hou met die onlangs goedgekeurde 0,5% BTW-verhoging wat deur die Nasionale Tesourie voorgestel is, wat aansienlike terugslag ontketen het, veral van opposisiepartye.
Die ANC-geleide regering het daarin geslaag om die begroting deur te gee met die omstrede BTW-verhoging deur steun van ander kleiner partye, insluitend dié buite die GNU, soos ActionSA.
Namate die oproepe vir Ramaphosa groei om die DA van die GNU af te dank, het Zille gesê as hy die besluit neem om DA-kabinetsministers te boots, sal dit die einde van die GNU aandui.
“Wel, dit sal sy teken wees dat dit die einde van die GNU is, en dan sal hy ‘n 10-party koalisie moet stel. Sterkte daarmee,” het sy gesê.
Op ’n vraag hoe die ministers wat teen die begroting gestem het, kan voortgaan om te werk en programme te implementeer wat gefinansier sal word deur die begroting wat hulle teenstaan, het Zille gesê die blou party het nog altyd vir een ding gevra: om die begroting te heronderhandel.
“Dit is eenvoudig. Ons het gesê dat hulle die begroting moet onderhandel en tot ons bepalings moet instem. Ons het bepalings op die tafel, wat almal heeltemal rasioneel is,” het sy gesê.
“Al hierdie terme is ontwerp om een ding te doen – groei aan die gang te sit en werk te kry, (wat) die mees basiese ding is vir ons om te doen as ons ‘n begroting in die toekoms wil hê.”
Zille het aangevoer die DA wil nie hê die land moet bankrot speel nie. Sy het gesê as die party nie op dié voorwaardes aangedring het nie, sou hulle nie hul werk gedoen het nie.
Toe daar nog ‘n vraag gevra word of dit sin maak dat DA-kabinetsministers wat die begroting verwerp het om in die GNU te bly en programme te implementeer wat befonds word deur die begroting wat hulle ten sterkste gekant het, het Zille gesê: “Wel, natuurlik, want die slotsom is dat ons veronderstel was om ‘n voldoende konsensusooreenkoms oor die begroting met die ANC aan te gaan.”
“Die ANC het agter ons rug gegaan en ActionSA en ‘n paar ander partye geflous dat hulle die BTW-verhoging voor die einde van hierdie maand kan heroorweeg, natuurlik kan hulle dit nie doen nie…” het sy bygevoeg.
Zille het beweer ActionSA, wat deur Herman Mashaba gelei word, en ander opposisiepartye buite die GNU is “geflous” om die begrotingsdeurlating te steun.
“Ons het gesê dit kan nie gebeur nie, en daarom het ons basies gesê bring hierdie ekonomiese hervormings in, laat ‘n bestedingsoorsig toe, doen regulatoriese hersiening, begin groei en waar daar is, is dit heeltemal rasioneel en redelik.”
“As ons dit nie gedoen het nie, sou die land en die internasionale gemeenskap, veral die werklose Suid-Afrikaners, alle rede hê om vir ons kwaad te wees,” het Zille bygevoeg.
Die party het sedertdien ’n dringende hofaansoek by die Wes-Kaapse hooggeregshof ingedien om die implementering van die 0,5% belasting op toegevoegde waarde (BTW) verhoging te verbied.
