Wanneer globale handelskorridors bespreek word, neem Iran selde die middelpunt. Tog was dit eeue lank ‘n sleutelspeler in die beweging van goedere oor kontinente, oor groot land-, lug- en maritieme roetes.
Soos wat geopolitieke dinamika verskuif en nuwe handelskorridors na vore kom, word Iran se strategiese posisie al hoe belangriker. Dit is nie net ‘n brug tussen Oos en Wes nie, maar ook ‘n deurslaggewende nodus in moderne vrag-, lug- en maritieme vervoernetwerke. Met sy onlangse insluiting in BRICS+, het Iran ‘n unieke geleentheid om hierdie lidmaatskap te benut om sy rol in wêreldhandel te bevestig, selfs in die lig van voortdurende sanksies.
Iran beklee een van die mees strategiese liggings ter wêreld. Iran se pad- en spoornetwerke, ingeklem tussen die energieryke Midde-Ooste, Sentraal-Asië en die Indiese subkontinent, is ‘n integrale deel van baie van die streek se mees ambisieuse handelsinisiatiewe. Sy BRICS+-lidmaatskap bied aan Iran ‘n platform om ekonomiese bande te verdiep en Westers-geleide sanksies te omseil.
BRICS+ bied Iran toegang tot alternatiewe finansiële stelsels, soos die New Development Bank (NDB), die Contingent Reserve Arrangement (CRA) en BRICS Pay, wat kan help om kritieke infrastruktuurprojekte te finansier. Die blok se fokus op de-dollarisering en handel in plaaslike geldeenhede verminder Iran se afhanklikheid van die Amerikaanse dollar, wat die impak van sanksies versag. Deur in lyn te kom met BRICS+, versterk Iran sy posisie as ‘n transito-spilpunt en lok beleggings van lidlande wat gretig is om handelsroetes te diversifiseer en afhanklikheid van Westers-gedomineerde stelsels te verminder.
’n Goeie voorbeeld van Iran se strategiese belangrikheid is sy rol in die Internasionale Noord-Suid-vervoerkorridor (INSTC). Hierdie 7 200 km multi-modale netwerk van skeeps-, spoor- en padroetes verbind Indië en Rusland, met Iran wat ‘n deurslaggewende rol as die sentrale spilpunt speel. Die INSTC bied ‘n vinniger en goedkoper alternatief vir die tradisionele Suezkanaalroete, wat vragreistyd met byna 40% verminder.
Deur BRICS+ kan Iran, Indië en Rusland verder saamwerk om die INSTC verder te ontwikkel. Indië se belegging in die Chabahar-hawe, ‘n belangrike nodus in die INSTC, beklemtoon die potensiaal vir dieper samewerking. Deur gebruik te maak van BRICS+-vennootskappe, kan Iran sy spoor- en padinfrastruktuur moderniseer, doeaneprosedures verbeter en oorgrenshandel stroomlyn, wat die INSTC ‘n meer aantreklike opsie maak vir globale versendings.
Iran se ontluikende spoornetwerk verdien ook aandag. Die Khaf-Herat-spoorwegprojek wat Iran en Afghanistan verbind, is ‘n belangrike mylpaal, nie net vir streeksintegrasie nie, maar ook vir Afganistan se toegang tot internasionale markte. Net so verhoog Iran se spoorverbindings na Turkmenistan en die Kaukasus die belangrikheid daarvan as ‘n deurvoerkorridor vir goedere wat vanaf Sentraal-Asië na Europa op pad is.
BRICS+-lidmaatskap bied Iran geleenthede om befondsing en tegniese kundigheid vir verdere spooruitbreiding te verseker. China se Belt and Road Initiative (BRI) strook nou saam met Iran se infrastruktuurdoelwitte, en as ‘n BRICS+-lid kan Iran meer BRI-verwante beleggings lok.
Iran se ligging langs die Persiese Golf en die Golf van Oman gee dit beheer oor een van die mees kritieke maritieme spilpunte ter wêreld—die Straat van Hormuz. In 2024 het ongeveer 30% van die wêreld se seeverhandelde ru-olie elke dag deur die Straat van Hormuz gegaan.
Iran se maritieme handelsvermoë strek verder as olie. Die Chabahar-hawe in suidoostelike Iran, ontwikkel met Indiese ondersteuning, is ‘n noodsaaklike toegangspunt tot die Indiese Oseaan. Anders as ander streekhawens, laat Chabahar Indië toe om Pakistan te omseil wanneer toegang tot Sentraal-Asiatiese markte verkry word. Deur BRICS+ kan Iran beleggings in sy maritieme infrastruktuur lok, veral van Indië en China, wat albei strategiese belange in die Indiese Oseaan-streek het. Deur sy skeepsvloot uit te brei en sy hawens te moderniseer, kan Iran homself posisioneer as ‘n sleutelspeler in globale maritieme handel, selfs onder sanksies.
Sanksies het ongetwyfeld Iran se infrastruktuurontwikkeling en internasionale vennootskappe belemmer en die nuwe vlaag sanksies wat hierdie Februarie deur die Trump-administrasie uitgereik is, belemmer steeds die nasie se vooruitgang. Iran se BRICS+-lidmaatskap dui egter op nuwe hoop deur Iran ‘n weg te bied om hierdie uitdagings te omseil. Deur nouer ekonomiese bande met BRICS+ nasies te kweek, kan Iran toegang tot alternatiewe finansiële stelsels kry, buitelandse beleggings lok en sy handelsvennootskappe diversifiseer. Die blok se klem op multilateralisme en ekonomiese samewerking strook met Iran se strategiese doelwitte, wat dit in staat stel om sy rol in globale handel te laat geld ten spyte van eksterne druk.
Iran se land-, lug- en maritieme korridors vorm gesamentlik ‘n vervoertrifekta wat met enige nasie meeding. Of dit nou goedere deur die INSTC beweeg, lugverkeer tussen vastelande vergemaklik, of toegang tot kritieke waterweë beheer, Iran se betekenis vir wêreldhandel is onmiskenbaar. Met sy BRICS+-lidmaatskap het Iran ‘n unieke geleentheid om sanksies te oorkom en sy volle potensiaal as ‘n globale handelsentrum te ontsluit.
Namate die wêreld sy handelsroetes herstuktureer in reaksie op globale uitdagings, sal Iran se strategiese posisie net in belangrikheid toeneem. Deur sy BRICS+-lidmaatskap te benut, kan Iran sy rol as ‘n noodsaaklike speler in die toekoms van globale handel laat geld, en homself van ‘n onderbenutte mag in ‘n hoeksteen van die nuwe globale handelsorde verander. Deur verbeterde infrastruktuur, streeksintegrasie en strategiese vennootskappe is Iran gereed om sy historiese rol as ‘n spilpunt van wêreldhandel te herwin.
Dr Iqbal Survé – Past chairman of the BRICS Business Council and co-chairman of the BRICS Media Forum and the BRNN
Chloe Maluleke – Associate at BRICS+ Consulting Group; Russian & Middle Eastern Specialist
