Ondersteuners van Mosambiek se opposisieleier Venâncio Mondlane is beseer toe die polisie probeer het om die skares wat hom tegemoet gekom het ná sy terugkeer uit sy selfopgelegde ballingskap Donderdag op te breek.
Hy het die land verlaat en gesê hy dink sy lewe is in gevaar ná Oktober se betwiste presidensiële verkiesing wat dodelike betogings tot gevolg gehad het.
Mondlane het te midde van spanning en hewige sekuriteit by die hooflughawe in die hoofstad, Maputo, geland, met duisende wat saamgedrom het om hom te verwelkom.
Sy terugkeer het gekom voor volgende week se beëdiging van Daniel Chapo as president. Hy was die kandidaat van die regerende Frelimo-party, en is deur die konstitusionele hof as die wenner van Oktober se peiling bevestig.
Nadat hy uit die lughawegebou gekom het, wys ‘n video hoe Mondlane op die grond kniel met ‘n Bybel in sy hand wat deur ondersteuners toegejuig word. Die 50-jarige Pinksterprediker het begin bid en toe gesê dat hy die verkiesing gewen het.
“Ek, Venancio Mondlane, verkose president deur die Mosambiekse mense … verkies deur die opregte wil van die mense – sweer op my eer om die Mosambiekse tuisland en sy mense te dien,” het hy verklaar.
Hy het gesê hy gaan terug om nader aan die protesbeweging te wees wat weke van landwye betogings gesien het waarin dosyne mense dood is.
Drie mense is Donderdag by een van die hoofstad se markte geskiet en gewond ná ‘n kort betoging wat deur Mondlane gehou is, het Orlando Mudumane, polisiewoordvoerder, gesê.
Ooggetuies het gesê terwyl die polisie probeer het om die skare uiteen te jaag, is skote afgevuur. Die beseerdes is daarna hospitaal toe geneem. Daar is ander onbevestigde verslae van sterftes.
Die polisiewoordvoerder het ook aan joernaliste gesê twee beamptes (wat nie aan diens was nie) is in ‘n ander provinsie – Nampula – aangeval en vermoor.
In sy eerste kommentaar met sy aankoms in die land het Mondlane gesê hy is gereed om te praat oor hoe om die spanning oor die omstrede peiling, wat volgens hom van hom gesteel is, op te los.
“Ek is hier in die vlees om te sê dat as jy wil onderhandel… Ek is hier,” het hy gesê.
Hy het bygevoeg dat hy teruggekom het om hom uit te spreek teen “gruweldade” wat volgens hom teen sy ondersteuners gepleeg word en om homself te verdedig teen bewerings van kriminele verantwoordelikheid.
Hy het ook gesê hy sal “aanhou veg vir hierdie land en die voortsetting van die huidige situasie verhoed”.
Mondlane het betogings deur middel van uitsendings op Facebook gereël, maar het die naweek sy naderende terugkeer aangekondig en gesê hulle “hoef my nie meer te jaag nie”.
In ‘n uitdagende boodskap het hy gesê: “As die owerhede wil kan hulle my doodmaak, maar die geveg sal voortduur”.
Voor sy landing is die lughawe swaar bewaak met polisiebeamptes wat Mondlane se ondersteuners probeer keer het om die gebied te bereik.
Mondlane het gesê sy terugkeer is “‘n eensydige besluit” wat nie uit enige politieke ooreenkoms voortspruit nie. Hy het voorheen gesê hy sal homself op 15 Januarie as president aanstel.
Sedert die Oktober-verkiesing het golwe van betogings meer as 270 mense, insluitend betogers, kinders en lede van die veiligheidsmagte, dood gelaat, volgens regtegroepe.
Die betogings en die gewelddadige onderdrukking deur veiligheidsmagte het die land se stabiliteit getoets en daar was kommer wat sou vererger sou iets met Mondlane gebeur.
Uittredende president van Mosambiek, Filipe Nyusi, het hierdie Donderdag 9 Januarie 2025, ‘n vergadering gehou met die vyf partye wat die meeste stemme in die laaste algemene verkiesing gekry het. Die stap is aangekondig as deel van die nasionale dialoog op soek na oplossings vir die verkiesingskrisis wat die land teister sedert Frelimo die verkiesing gewen het.
Die vergadering het egter weereens Venâncio Mondlane, die tweede gewildste kandidaat in die verkiesing van 9 Oktober, uitgesluit, wat kritiek en vrae oor die legitimiteit van hierdie proses opgelewer het.
https://twitter.com/adriano_nuvunga/status/1877304217305563414
