Die DA se standpunt oor sekere kwessies kan die komende nasionale dialoog ‘ondermyn’.
Dit lyk asof daar meer krake as harmonie in die regering van nasionale eenheid (GNU) is, met Helen Zille, DA-federale raadsvoorsitter, wat die ANC aangeval het omdat hy gister weer eensydig opgetree het.
Zille het gereageer op die aankondiging dat die nasionale dialoog in Desember gehou sal word sonder om ander politieke partye in die GNU te raadpleeg.
Die kwessie sal nog ‘n twispunt wees in die voortdurende spanning tussen die twee groot spelers in die GNU.
Die partye het ook oor buitelandse beleidskwessies verskil.
Gister het die adjunkpresident en waarnemende president Paul Mashatile tydens ‘n vergadering met die partye van die GNU by Tuynhuis in Kaapstad aangekondig dat die dialoog op 16 Desember gehou sal word.
Zille het gister in ‘n plasing op sosialemediaplatform X sy afkeuring uitgespreek dat die ANC voortgaan met die dialoog en gesê dit moet eerder ‘n gesamentlike inisiatief wees.
Sy het getwiet: “Ons het dit van die begin van die GNU-onderhandelinge duidelik gemaak dat die nasionale dialoog ‘n gesamentlike inisiatief moet wees wat deur die belangrikste GNU-bestuursvennote beplan en uitgevoer word.
“Maar hier gaan die ANC, eensydig soos gewoonlik, asof hulle die verkiesing gewen het.”
Zille se verklaring kom skaars ‘n dag nadat John Steenhuisen, DA-leier, president Cyril Ramaphosa gekritiseer het omdat hy gesê het “Rusland is ‘n waardevolle bondgenoot en vriend”.
Hy het ‘n verklaring uitgereik met die titel “Putin is jou bondgenoot, meneer die president, nie Suid-Afrika s’n nie”. Die Demokratiese Alliansie beskou Rusland, of Wladimir Putin, nie as ‘n bondgenoot van ons nasie nie.
“Ons kan en sal nie saamstem dat Suid-Afrika ‘n outoritêre regime, wat tans internasionale reg oortree deur ‘n imperialistiese oorlog van aggressie teen ‘n soewereine staat te voer, as ‘n bondgenoot moet beskou nie,” het hy gesê.
Oor die balansering van partybelange met kollektiewe regering het Steenhuisen gesê: “Die skoen pas ook by die ander voet.
“Die president het nie die reg om my gesag as ‘n leier van ‘n party in die GNU te ondermyn deur ons tot ‘n posisie te verbind sonder om te raadpleeg nie.”
Mamokgethi Phakeng, voormalige visekanselier van die Universiteit van Kaapstad, het egter ‘n afgemete kritiek op Steenhuisen se posisie gelewer.
“Objektief, jy het dalk gronde om te argumenteer dat Poetin nie ons bondgenoot John is nie, en jy is geregtig om daardie siening te lug,” het sy gesê.
“Dit is beide onvanpas en onverantwoordelik om te beweer dat die staatshoof, wat jy – saam met ander LP’s – opdrag gegee het om SA in alle amptelike hoedanighede, insluitend buitelandse beleid, nie namens die nasie op te tree nie.”
Steenhuisen het in ’n skerp reaksie aan kritici beweer Ramaphosa het “nul gesag” oor die DA se posisies.
“Ek het die reg, as ‘n party van die GNU, om konsultasie te verwag voordat verklarings namens die GNU gemaak word wat enige debat binne die GNU uitgesluit het,” het hy gesê.
Alhoewel die DA ‘n duidelike standpunt oor Brics en die Oekraïne-Rusland-oorlog uitgespreek het, moet hy nog sy standpunt oor Israel bekend maak noudat dit deel is van die GNU.
Baie wag om te sien watter standpunt die DA, as lid van die GNU, inneem met betrekking tot Suid-Afrika se saak oor bewerings van volksmoord teen Israel by die Internasionale Hof van Justisie.
Maar dr Jan Venter van Noordwes-Universiteit, het gesê dit sal onverstandig wees vir die DA om ‘n teenstrydige siening oor die kwessie te hê, aangesien die internasionale gemeenskap sien dat Israel die internasionale reg in Gaza oortree het.
Mashatile het gister se byeenkoms gereël om enige punte van meningsverskil tussen die partye te bespreek en op te los voor die beplande dialoog. Hy werk sedert die nasionale en provinsiale verkiesing aan die dialoog.
Die politieke ontleder prof Lesiba Teffo het gesê ‘n nasionale dialoog moet nie net deur politieke partye gevorm word nie, maar ook deur die burgerlike samelewing, arbeid, jeug en plaaslike en internasionale kundiges, veral van lande wat histories koalisieregerings gehad het.
Hy het gesê die dialoog sal ‘n mors van tyd wees as dit nie beraadslaag het oor kwessies wat mense kwel, soos misdaad en geweld, werk en veral onwettige migrante nie.