Tydens ‘n parlementêre besoek het werkers by ‘n Bapsfontein-sampioenplaas beserings, onreëlmatige ure en gesondheidsgevare van chemiese blootstelling aangemeld.
Werkers by ’n sampioenplaas in Bapsfontein het gister gekla oor ongunstige werksomstandighede, wat wissel van beserings aan diens, onreëlmatige werksure en die gebruik van gevaarlike chemikalieë.
Hulle het die klagtes gemaak tydens ‘n oorsigbesoek deur lede van die parlement se portefeuljekomitee oor indiensneming en arbeid, vergesel deur amptenare van indiensneming en arbeid, binnelandse sake en die polisie.
Drie ongedokumenteerde buitelandse burgers is tydens die inspeksie by Country Mushroom Wettlewood-plaas in Bapsfontein in hegtenis geneem.
Die plaas kweek, verpak en versprei sampioene aan kleinhandelwinkels. Dit het 292 werknemers, waarvan sommige buitelandse burgers is.
Die inspekteurs het voorheen die plaas besoek en oortredings van beroeps-, gesondheids- en veiligheidsreëls en eise van ongerapporteerde beserings aan diens gevind.
Teboho Thejane, woordvoerder van die departement van indiensneming en arbeid, het gesê: “Op hierdie besoek het ons gefokus op alle aspekte, Wet op Basiese Diensvoorwaardes [WBDV], Wet op Werkloosheidsversekering en Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes. Ons het ook die aspek van beroepsgesondheid en -veiligheid nagegaan.”
Thejane het gesê voorlopige bevindinge met die inspeksie van die papierwerk het getoon dat die werkgewer aan BCEA voldoen.
Maar tydens die inspeksie van die perseel het werkers gekla oor ongespesifiseerde werksure en dat hulle nie geweet het hoeveel hul oortydtoelae was nie, het hy gesê.
Werkers het ook beweer hulle het nie vasgestelde werksure nie, maar werk volgens die vragte wat hulle moet klaarmaak.
“Ons begin om 07:00 werk en is bedoel om om 17:00 af te klop, maar dit is nie altyd wat gebeur nie,” het ‘n werknemer gesê wat gevra het om anoniem te bly.
Binne die plukkamers het vroulike werknemers ook gedemonstreer hoe hulle swaar lere opgetel en daarop geklim het, en gewys hulle is onstabiel en hulle kan daarvan afval.
Sampioenplukker Magdeline Mabetoa het gesê: “Daar is ‘n proses wat hulle gebruik om die sampioenbedding met ‘n sekere chemiese middel nat te maak voordat ons dit pluk en dit hou ‘n gesondheidsgevaar in.
“Ons asem daardie chemikalie in. Dit maak ons duiselig en beïnvloed ons sig. Wanneer ons kla, dreig hulle om ons af te dank.”
Die voormalige plukker Thembi Mdluli, wat krukke gebruik het om te loop, het gesê sy het weens ‘n besering opgehou om as ‘n plukker te werk. Sy werk nou in die waskamer.
“Ek het op 9 Junie vanjaar uit die plukkamer geval en my kuit beseer,” het sy gesê.
“Die werkgewer het my hospitaal toe geneem en ek was vir drie dae opgeneem. Ek is geopereer en hulle het ‘n metaalplaat ingesit om by my gebreekte been aan te sluit. Ek was vir drie maande van diens af. Toe ek terugkom by die werk, is ek gedegradeer en my salaris is verminder.”
Mdluli het geglo haar besering aan diens eis is nie ingedien nie, maar Thejane het gesê die departement het dit ontvang.
“Die eis is sonder die medewete van die werknemer geregistreer. Dit is nie by die inspektoraat aangemeld nie, wat belangrik is om in plek te stel wat vermy moet word,” het hy gesê.
’n Inspeksie in die kleedkamers het aan die lig gebring dat vroue en mans dieselfde saal gebruik het, sonder vensters of ablusiegeriewe.
Daar is net hokke vir hulle om hul klere in te hou en geen gordyne om toe te maak wanneer hulle omruil nie.
