Die Amerikaanse departement van justisie het die skuldigbevinding verseël van ‘n Amerikaanse burger wat daarvan beskuldig word dat hy SAL-personeel omgekoop het.
Bestuur by die SAL is weer onder die loep. Dit, na aanleiding van ‘n plaaslike wetstoepassingsondersoek en ‘n verdoemende kriminele skuldigbevinding in die Verenigde State.
Kommer word verder vererger deur voortdurende ondersoeke na bewerings van gekompromitteerde mediese sertifikate vir vlieëniers en kajuitpersoneel uitgereik deur ‘n geskorste personeellid.
Die Direktoraat vir Prioriteitsmisdaadondersoek (Hawks) het bevestig dat ‘n strafregtelike klag teen verskeie senior SAL-personeellede ondersoek word. Die saak is met sy afdeling vir Ernstige Kommersiële Misdaad.
In Augustus het The Citizen berig dat Carla Da Silva, hoof van bemarking en verkope van die SAL, saam met twee ander werknemers die onderwerpe van ‘n kriminele klag is. Dit is deur haar voormalige werkgewer, Airlink, gelê vir die beweerde diefstal van onliggaamlike eiendom.
Eenvoudig gestel, dit is industriële spioenasie. Da Silva het na bewering sensitiewe kommersiële data van Airlink gesteel met haar vertrek uit sy diens. Sy het dit toe glo versprei vir gebruik by die SAL. Rodger Foster, uitvoerende hoof van Airlink, het gesê die maatskappy het die saak by wetstoepassing aangemeld vir moontlike vervolging. Twee weke later het Airlink ‘n tweede sensitiewe data-oortreding aangemeld, wat na bewering ook aan Da Silva toegeskryf kan word.
Saaknommer pas by kriminele klagte
Terwyl die Valke nie spesifiek die persone wat ondersoek word, wou noem nie, was die saaknommer wat met Airlink se strafregtelike klagte verband hou dieselfde saaknommer wat die Valke bevestig het ondersoek word.
Hoof mediese beampte by die lugredery, dr Nhlanhla Sishaba, is in September geskors omdat hy na bewering bedrieglike mediese fiksheidsertifikate aan vlieëniers en kajuitpersoneel uitgereik het.
Amerikaanse howe bevind SAL omkoper skuldig
Die Amerikaanse departement van justisie het Woensdag die skuldigbevinding verseël van ‘n Amerikaanse burger wat daarvan beskuldig word dat hy SAL-verkrygingspersoneel omgekoop het. Julian Aires, die president van JM Aviation het skuld beken op aanklagte ingevolge die Wet op Buitelandse Korrupte Praktyke vir die uitbetaling van miljoene aan omkoopgeld, vermom as “konsultasiefooie”, aan sleutelspelers by die SAL en die Suid-Afrikaanse Lugdiens Tegnies (SAAT) tussen 2016 en 2020.
Die gratifikasies is betaal ten einde ‘n $125 miljoen-kontrak vir JM Aviation South Africa, wat ‘n gesamentlike onderneming tussen Aires se JM Aviation en vliegtuigonderdelebesigheid AAR was, te verseker om komponente en hersteldienste aan SAAT te verskaf. Verslae het aangedui dat omkoopgeld van altesaam $5,3 miljoen oor die tydperk van vier jaar betaal is.
Yakhe Kwinana, SAAT-voorsitter en SAL-raadslid, is saam met die voormalige SAL-voorsitter Dudu Myeni by die saak betrek en blameer vir die SAL se skade deur die Zondo-kommissie. In 2023 is Kwinana ná ‘n dissiplinêre verhoor met R6,1 miljoen beboet en deur die Suid-Afrikaanse Instituut van Geoktrooieerde Rekenmeesters (SAIGR) verbied om as ‘n geoktrooieerde rekenmeester te praktiseer.
Aires was na bewering ook betrokke by ‘n aparte skema om die SAL te vlug. Hy het na bewering $2,7 miljoen aan omkoopgeld betaal vir ‘n grondhanteringskontrak tussen die SAL en Swissport.
Wayne Duvenage, uitvoerende hoof van Organisation Undoing Tax Abuse (Outa), wil sien dat wangedrag by die SAL ter sprake gebring word. Hy het die Amerikaanse skuldigbevinding as ‘n goeie begin verwelkom. “Wat ons wil sien, is dat diegene in die land wat met afskuwelike bedoelings binne die SAL opgetree het, aanspreeklik gehou moet word,” het hy gesê. “Die feit dat die Valke kriminele optrede deur mense binne die SAL ondersoek, is bemoedigend.”
Duvenage wil ook sien dat daar teen Kwinana en haar medewerkers opgetree word.
‘SAL het die Maatskappywet verontagsaam’
Chad Thomas, ‘n ondersoeker van georganiseerde misdaad van IRS Forensic Investigations, het gesê daar blyk ‘n algehele gebrek aan etiese leierskap en ‘n minagting vir korporatiewe bestuur by SAL te wees. Hy ondersoek die beweerde nywerheidspioenasie wat plaasgevind het waarby Airlink en Da Silva betrokke was.
Thomas het gesê dat dit blyk dat die vervoerder se optrede nie gelykstaande was aan ‘n enkele verval van oordeel toe hulle na bewering onregmatig hul mededingers se vertroulike inligting bekom het nie. “Maar eerder ’n algehele verontagsaming van die Maatskappywet, etiek en goeie korporatiewe bestuur getoon.” Dit is ook nie die eerste keer nie.
Duvenage het gesê die saak wek ernstige kommer. “Onrustig is dat ander senior bestuur by die SAL geweet het van die maatskappy se gebruik van die beweerde gesteelde data van Airlink. Dit laat die vraag ontstaan, hoekom het hulle dit toegelaat om te gebeur of het hulle destyds weggekyk? Die bekende verspreiding van onwettig bekom data impliseer hulle en beklemtoon weereens die gebrek aan bestuur, waarvoor die uitvoerende hoof moontlik ook tot verantwoording geroep moet word,” het hy gesê.
Thomas het verduidelik dat hoewel die teikens van die saak individue is wat na bewering voordeel getrek het uit die diefstal en die onwettige deel van hul voormalige werkgewer se eiendomsinligting, kan hul huidige werkgewer ook kriminele aanklagte in die gesig staar as ‘n regsentiteit kragtens artikel 332 van die Strafproseswet.
Die Wet handel oor korporatiewe aanspreeklikheid en die kriminele verantwoordelikheid van entiteite soos maatskappye, verenigings of organisasies. Die Wet skets ook hoe hierdie entiteite krimineel aanspreeklik gehou kan word vir misdrywe wat deur hul direkteure, bestuurders of werknemers gepleeg word terwyl hulle binne die bestek van hul diens of gesag optree.
Direkteure kan krimineel aangekla word
Thomas het bevraagteken waarom dr Sishaba onmiddellik geskors is terwyl die vakke van die Valke-ondersoek in diens gebly het, en Kwinana het vermy om aanspreeklik gehou te word vir haar dade. Dit ondanks die skuldigbevinding in Amerika.
Hy het bygevoeg dat optrede deur ‘n geïmpliseerde maatskappy soos, na bewering, die SAL, ook ‘n roekelose daad kan wees. Dit, ingevolge artikel 22 van die Maatskappywet wat dan daartoe kan lei dat die maatskappyhoofde uiteindelik vir hierdie beweerde kriminele wangedrag aangekla word.
Derek Hanekom, voorsitter van die SAL, het vroeër gesê die SAL-raad het nog nie die saak oorweeg nie. Die SAL het vandeesweek gesê hy sal nie op vrae oor Da Silva reageer nie omdat die saak aan regstappe onderhewig is.
