Die druk neem toe dat Thembi Simelane, minister van justisie, moet bedank nadat politieke kenners haar poging om gister aan die parlement te verduidelik as onoortuigend genoem is oor ‘n lening wat sy na bewering geneem het van een van diegene wat diep betrokke is by die Venda Bouvereniging (VBS) Mutual Bank-skandaal.
Simelane het voor die parlement se portefeuljekomitee oor justisie en grondwetlike ontwikkeling verskyn om vrae oor haar betrokkenheid by die VBS-sage te beantwoord.
Die lede het haar uitgevra oor die meer as R500 000 wat sy na bewering van die destydse VBS-beleggingsmakelaar Gundo Wealth Solutions ontvang het om in 2016 ’n koffiewinkelonderneming in Sandton te begin.
Die Valke ondersoek R349 miljoen wat van 2016 tot 2017 in VBS belê is deur Polokwane-munisipaliteit onder leiding van Simelane, wat burgemeester was.
Die meeste lede van die komitee en politieke kenners het aanbeveel dat die minister uittree om die ondersoek vlot te laat voortgaan. In ‘n opsomming van haar voorbereide verslag oor die aangeleentheid het die minister beklemtoon dat haar posisie haar nie toelaat om met die ondersoek teen haar in te meng nie.
“Ek sal en kan nie inmeng met die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG) en die polisie wat die saak ondersoek nie. Dit sal nooit gebeur nie.”
Simelane het in haar openingstoespraak ontken die geld wat sy gebruik het om ‘n koffiewinkelonderneming te begin, is deel van die geld wat na bewering by VBS gesteel is.
Sy het gesê sy het dit met rente aan die lener terugbetaal.
Advokaat Glynnis Breytenbach, van die DA, het kommer uitgespreek dat ‘n botsing van belange die ondersoeke negatief sal beïnvloed weens haar nabyheid aan die NVG en ander wetstoepassingsagentskappe wat die saak ondersoek.
Breytenbach het gesê: “Ek sien die regstelsel as ’n piramide en jy is bo-op daardie piramide.
“Jy sal ‘n invloed op die ondersoeke hê. Jy kan nie aanhou om in daardie stoel te sit nie.
“Die manier waarop die geld van VBS na die munisipaliteit en na die koffiewinkel gevloei het, was twyfelagtig.
“Hoekom om ’n lening te onderhandel met ’n diensverskaffer wat met VBS sake gedoen het terwyl die bank sake met die regering gedoen het?”
LP’s wys botsing van belange op VBS uit
Steven Swart, van die African Christian Democratic Party, het gesê: “Daar is ‘n botsing van belange. Ons sê nie jy sal jou mag misbruik nie, maar die moontlikheid bestaan.
“Dit is ‘n groot bekommernis van die publiek en die media.”
Die EFF se Busisiwe Mkhwebane, ‘n lid van die komitee, het Simelane aangeval omdat sy gesê het dat sy nie met die ondersoek sal inmeng nie.
“Jy is die uitvoerende gesag verantwoordelik vir die NVG. Daar is ‘n botsing van belange,” het Mkhwebane gesê.
Athol Trollip, parlementêre leier van ActionSA, het gesê sy party is nie oortuig dat die minister die kritieke vrae voldoende beantwoord het nie.
“Die onlangse deursoekings- en beslagleggingslasbrief wat uitgereik is, versterk hierdie oortuiging. Ons wag volgende Woensdag op die openbare beskermer se finale besluit oor hoe sy van plan is om ons klagte te hanteer.
“ActionSA voer aan dat vandag se portefeuljekomiteevergadering ‘n gesprekswinkel was en dat hierdie saak die beste geventileer word in ‘n onafhanklike ondersoek deur die openbare beskermer of in die hof.”
Politieke ontleders stem saam
Onafhanklike politieke ontleder Goodenough Mashego het gesê Simelane moet bedank “veral omdat sy openbare vertroue verloor het”.
Senior politikus en voormalige leier van die staande komitee oor openbare rekeninge Themba Godi het gesê die minister sal nie in haar posisie hou nie “omdat baie mense aandag gee aan diegene wat in die VBS-sage geïmpliseer word.
“Almal wag om te sien hoe die president gaan optree.”
Politieke ontleder en prof André Duvenhage van die Noordwes-Universiteit glo dat president Cyril Ramaphosa onder druk sal kom om teen haar op te tree.
“Ek dink nie hy het enige ander keuse nie,” het hy bygevoeg.
