Savoi het ‘n ooreenkoms met die staat beklink om tronkstraf te vermy in ruil daarvoor dat hy staatsgetuie teen ander verdagtes draai.
Die sakeman Gaston Savoi (71) het uitdien agter tralies ontduik nadat die hooggeregshof in Pietermaritzburg hom tot ‘n boete van R5 miljoen of 10 jaar tronkstraf gevonnis het, met ‘n bykomende 10 jaar vonnis wat Donderdag vir vyf jaar opgeskort is.
Die staat sal ook op R60 miljoen se bates by hom beslag lê.
Savoi en sy medebeskuldigde, Fernando Praderi, staan tereg op aanklagte van hul maatskappy Intaka Holdings, wat te duur water- en suurstofsuiweringseenhede aan die provinsiale departemente van KwaZulu-Natal en die Noord-Kaap verkoop het, wat die regering meer as R100 miljoen gekos het.
Savoi het ‘n ooreenkoms met die staat beklink om tronkstraf te vermy in ruil daarvoor dat hy staatsgetuie teen ander verdagtes draai.
Hy het skuld beken op aanklagte van bedrog en korrupsie wat verband hou met opgeblase watersuiweringstenders ter waarde van R50,1 miljoen in 2006 tussen Intaka Holdings en die KwaZulu-Natalse regering.
Hierdie saak, ook bekend as die “drie Amigos”-watersuiweringstenderskandaal, is by die staatskaping-ondersoek uitgepak.
“Amigos” is die naam wat die verdagtes gebruik het om mekaar aan te spreek, met vergunning van Savoi, wat volgens die forensiese ouditeur Trevor White die naam aan die groep bekend gestel het.
Die eerste arrestasies van die 21 verdagtes wat van rampokkery, korrupsie en bedrog in die saak aangekla word, is in 2010 gemaak.
Van diegene wat in dié tydperk in hegtenis geneem is, was ANC-swaargewigte in KZN, destydse LUR vir Gesondheid Peggy Nkonyeni en LUR vir Samewerkende Regering en Tradisionele Sake (Cogta) Mike Mabuyakhulu.
Teen 2018 is aanklagte teen Nkonyeni, Mabuyakhulu en diegene wat na bewering politieke verbintenisse het teruggetrek, wat net nege verdagtes in die beskuldigdebank gelaat het.
Die aanklagte hou verband met watersuiweringseenhede (Watakas) en selfgenererende suurstofeenhede (Oxyntakas) wat teen hoë pryse aan die departement van gesondheid in die Noord-Kaap en die departement van plaaslike regering, behuising en tradisionele sake in KwaZulu-Natal verskaf is.
Die saak is vanaf Kimberley na die hooggeregshof in Pietermaritzburg oorgeplaas.
Savoi het skuld erken op al 10 aanklagte, bestaande uit vier aanklagte van bedrog en ses aanklagte van korrupsie.
Savoi het in die hof deur sy pleitooreenkoms erken dat hy twee betalings van R500 000 aan Nkonyeni en haar kêrel, Linda Mkhwanazi, gemaak het.
Die kontrak, aanvanklik ter waarde van R22 miljoen, het later tot R50,1 miljoen gestyg.
Tydens die Zondo-kommissie van ondersoek na staatskaping in 2020 het dit aan die lig gekom dat Savoi glo R1,5 miljoen aan Sipho Shabalala, die voormalige hoof van die KwaZulu-Natalse provinsiale tesourie, betaal het in ruil vir hierdie opgeblaasde tenders.
Shabalala dien 15 jaar tronkstraf uit vir bedrog, geldwassery en korrupsie. Sy skuldigbevinding hou verband met die ontvangs van R1,5 miljoen van Intaka Investments vir watersuiweringsaanlegte ter waarde van R44 miljoen. Die misdrywe het tussen 2004 en 2007 plaasgevind.
Regter-president Thoba Poyo-Dlwati is tydens Donderdag se verhoor ingelig dat die staat die aanklagte teen Praderi en Intaka Holdings teruggetrek het, en dat Savoi se verhoor van die ander beskuldigdes geskei sal word.
Savoi het ‘n pleit- en vonnisooreenkoms met die staat aangegaan wat van die minimum vonnis van 15 jaar afgewyk het weens sy ouderdom, swak gesondheid en sy ooreenkoms om teen ander betrokkenes te getuig.
“Die NVG het baie faktore as deel van sy strategiese saakbestuursbenadering beskou, die belangrikste is dat die beskuldigdes instem om saam te werk en die staat by te staan in sy verdere verrigtinge teen ander staatsamptenare,” het Natasha Ramkisson-Kara, NVG KwaZulu-Natalse woordvoerder, gesê.
“Die NVG het ook die tydsverloop in die afhandeling van hierdie saak oorweeg en die feit dat verskeie sleutelgetuies sedertdien uit hul poste getree het,” het Ramkisson-Kara bygevoeg.
Regter Poyo-Dlwati het in die hof kennis geneem van Savoi se verskoning vir sy optrede, maar bevraagteken of die R60 miljoen die verliese dek wat die staat gely het. Die vervolging en verdediging het saamgestem dat hierdie bedrag voldoende was om die regering se finansiële verliese te dek.
Die NVG het gesê die vonnisse wat opgelê is, is gepas en dat Savoi se samewerking sal help om aanspreeklikheid te verseker vir verdere kriminele dade wat met die saak verband hou.