Suid-Afrika se lugverkeerbestuur staar risiko’s van internasionale verbod in die gesig as gevolg van verouderde lugveiligheidsprosedures en personeeltekorte.
Versuim om regulatoriese prosedures op te dateer, stelsels wat vanlyn geneem word en ‘n gebrek aan opgeleide en ervare personeel in die lugverkeerbestuursektor stel Suid-Afrika in gevaar om nie aan internasionale lugveiligheidsregulasies te voldoen nie.
Dit kan daartoe lei dat sommige lande vlugte na en uit die land verbied, het lugvaartkenners gesê.
Staatsbeheerde maatskappy blameer vir lugveiligheidsdebakel
Suid-Afrika se lugweë is in beroering, volgens lugvaartrolspelers, met sommige lugdienste wat byna 30% van onlangse vertragings blameer op Air Traffic and Navigation Services (ATNS) – die staatsbeheerde maatskappy wat die snelweë in die lug reguleer.
In totaal word ongeveer 15% van die wêreld se lugruim deur ATNS bestuur.
ATNS het verlede maand verskeie lughawens, insluitend George en Umtata, gesluit weens verouderde regulatoriese prosedures wat nie betyds bygewerk is nie, wat na bewering byna duisend vertragings in 30 dae oor Suid-Afrikaanse lughawens veroorsaak het.
Selfs OR Tambo Internasionale Lughawe, die land se hoofkern, is geraak, hoewel dit nie gesluit was nie, met ses prosedures wat verby hul sperdatum is.
Hierdie operasionele terugslae kan lugdienste miljoene rande kos as gevolg van vlugte wat herlei word en gevolglike verbranding van oortollige brandstof tot gevolg het.
Vlugvertragings beteken reisigers mis verbindingsvlugte of arriveer laat vir beplande aangeleenthede en dit skep ook plaaslike en wêreldwye operasionele impak. Dit is ook ‘n veiligheidskwessie.
Prosedures moet elke vyf jaar deur die Burgerlugvaartowerheid gesertifiseer word.
Aansienlike skade aan SA se reputasie aangerig
Johan Lottering, redakteur van die tydskrif International Air Affairs, is bekommerd oor die bestuur van Suid-Afrika se lugruim.
“Dit is een van die kritieke elemente wat as dit nie voldoen nie, kan lei tot ‘n verbod op buitelandse verkeer,” het hy gesê. Die waarskynlikheid van dieper sistemiese probleme was onmiskenbaar.
David Frost, uitvoerende hoof van die SA Toerismedienstevereniging (Satsa), het gesê die huidige situasie rig Suid-Afrika se reputasie as ’n veilige en betroubare toeristebestemming aansienlike skade aan en is onaanvaarbaar.
Hy het gesê dat daar ‘n gebrek aan kommunikasie en deursigtigheid rondom die afsluiting was.
“Satsa, saam met die res van die bedryf, is geen waarskuwing en geen tydlyn vir oplossing gegee nie. Ons vlieg blind, is nie in staat om ons kliënte gerus te stel of ingeligte besluite te neem om die skade te versag nie.”
Wayne Duvenage, uitvoerende hoof van Organisation Undoing Tax Abuse, het gesê dat ATNS op so ‘n groot skaal fouteer het, is skokkend.
“Dat hulle toegelaat is om te misluk vir so lank as wat hulle het, sou dui op een van twee dinge wat ontbreek: óf die politieke leierskap, die aandeelhouer, wat die regering is, is uit voeling met wat aan die gebeur is.”
Die ander moontlikheid, het hy gesê, is dat die staatsbeheerde maatskappy se leierskap swak is en onbevoegde mensekapitaal van die hand gewys moet word.
The Citizen het verskeie lugrederye genader oor die omvang van vertragings en die finansiële en operasionele implikasies. Nie ‘n enkele vervoerder sou op die rekord praat nie, met verwysing na vrese vir vergelding van ATNS.
“As jy negatiewe dinge oor ATNS sê, kan dit jou baie geld kos,” het een bestuurder gesê.
“Dit is nie die moeite werd om as ‘n handelsmerk te praat nie, ons sal dit eerder aan bedryfsorganisasies oorlaat as om die lugverkeer se toorn te trotseer.”
DA was ‘n geruime tyd bekommerd
Chris Hunsinger, DA-woordvoerder oor vervoer in die parlement, het gesê hulle is al geruime tyd bekommerd oor ATNS.
Hy het onvoldoende deursigtigheid van lugveiligheid en ondoeltreffende toesig deur die ATNS-raad aangehaal.
Hunsinger het gewys op ‘n gebrek aan aanspreeklikheid en tegniese insig in die aanspreek van kwessies, met reaksies op lugveiligheidsnavrae wat dikwels onbevredigend is, wat die Internasionale Burgerlugvaartorganisasie se inspeksies as die enigste betroubare maatreël gelaat het.
Hy het politieke onstabiliteit, met ses ministers van vervoer wat deur ‘n draaideur van sewe jaar gaan, as die grootste probleem geblameer.
Barbara Creecy, minister van vervoer, het ATNS vandeesweek twee weke gegee om sy huis in orde te kry nadat sy die maatskappy 10 dae gelede ontmoet het.
Duvenage het voorgestel dat eksterne toesig oorweeg moet word, en bygevoeg: “As ek Creecy was, sou ek onafhanklike forensiese ouditeure en ondersoeke na al hierdie ontstelde entiteite soos die SAL en ATNS kry.
“As iemand mishandelbaar gevind word, moet hulle afgedank word. Vinnig.”
ATNS soos ‘n bokser wat nie die klok hoor nie
Lottering het gesê dat ”n soort krisisberaad of -kommissie” gestig moet word.
Rolspelers moet in ‘n kamer toegesluit word totdat hulle met ‘n sinvolle en lewensvatbare oplossing vorendag kom.
“Op die oomblik,” het hy gesê, “is ATNS soos ‘n verbysterende bokser wat hulp nodig het, maar nie die klok hoor nie.”
ATNS het Woensdag gesê hy maak vordering om die gemors uit te sorteer. Senior lede van ATNS se uitvoerende span het aan ‘n oop forum saam met The Citizen deelgeneem.
Josia Manyakoana, bedryfshoof, het tydens die vergadering erken dat ATNS agter was met die indiening van die prosedures. Hy het gesê daar is ‘n tekort aan vlugprosedure-ontwerpspesialiste in SA. Die tekort was ‘n globale kwessie. Om dit aan te spreek het die organisasie ‘n robuuste opleidingspyplyn geïmplementeer.
Maar, sê Hunsinger, die uitdagings raak meer as net lugrederye.
“Die toerisme- en reissektore is afhanklik van die gladde werking, langtermynvoorsiening en vermoë van ATNS,” het hy gesê.
“Enige beperkings op veilige vertrek- of landingstoegang beïnvloed lugvaartbesigheid. Dit voeg die risiko van verskeie vorme van verlies by.”
