‘n Ondersoek is aan die gang nadat ‘n dwaalkoeël, wat per ongeluk afgevuur is deur ‘n SAPD-lid wat glo ‘n leeuaanval by die Felidae grootkat-reservaat gevrees het, ‘n ander polisiebeampte beseer het.
’N ONDERSOEK is aan die gang nadat ’n dwaalkoeël, wat per ongeluk afgevuur is deur ’n SAPD-lid wat glo ’n leeuaanval by die Felidae grootkatreservaat gevrees het, nog ’n polisiebeampte beseer het.
Tydens die voorval het ‘n groot groep SAPD-lede Eskomamptenare vergesel om die kragtoevoer op die plaas, wat langs die N8 geleë is, ongeveer 30 kilometer buite Kimberley, te ontkoppel.
Om te keer dat die leeus ontsnap, het die wildekat-reservaat sedertdien gebruik gemaak van kragopwekkers. Felidae-sentrum het vandeesweek ’n dringende aansoek by die hooggeregshof in Pretoria ingedien om die elektrisiteitstoevoer te herstel.
Volgens Phaladi Shuping, woordvoerder van die Onafhanklike Polisie Ondersoekdirektoraat (Opod), is ‘n ondersoek aan die gang oor die afvuur van ‘n vuurwapen.
“Daar word beweer dat die eienaar van die plaas die hek waar die leeus aangehou is oopgesluit het en die polisie het weggehardloop. Daar word verder beweer dat een van die beamptes geval het terwyl hy gehardloop het, waar sy vuurwapen per ongeluk afgevuur is en die koeël sy kollega getref het,” het Shuping gesê.
Die eienaar van Felidae-sentrum, Chriszanne Burger, het gesê daar was ‘n dispuut oor hul elektrisiteitsrekening wat terugdateer na 2021, wat hulle onsuksesvol probeer oplos het.
“Ons het ‘n uitstaande rekening van R450 000 ontvang, terwyl die faktureringstelsel verkeerd was. Ons het ook verskeie betalings gemaak om die skuld te vereffen en ‘n betalingsooreenkoms onderhandel. Ons het ook ons prokureurs versoek om in te gryp,” het Burger gesê.
Sy het gesê dat sowat 20 swaargewapende SAPD-lede van die Jacobsdal-polisiestasie, boere en Eskom- en natuurbewaringsbeamptes op 26 Julie by die ingang van die sentrum bymekaargekom het.
“Die kontingent het in ‘n Nyala, ‘n kwantum-minibus en ‘n bakkie opgedaag. Hulle wou die eiendom betree sonder ‘n deursoekingslasbrief. Ons het hulle aangeraai dat as die elektrisiteit afgeskakel word, die leeus en ander wilde diere kan losbreek. Die Eskom-amptenaar het geweier om ons prokureur se brief te aanvaar.”
Burger het bygevoeg ’n Land Cruiser en die Nyala het deur ’n heining gery en doringbome en bosse platgetrek om toegang tot die perseel te kry.
“Hulle het my ma amper gestamp, wat vir hulle moes skree om hul voertuie te stop. Tydens die hele rumoer het ons ‘n geweerskoot hoor afgaan. Die beseerde polisiebeampte moes op sy kollega se rug gedra word sodat hy mediese hulp kon kry.”
Sy het gesê daar is beslag gelê op hul selfone en hulle is gewaarsku dat hulle nie video’s van die voorval mag neem nie.
“Ons het vuurwapens op ons gerig terwyl ons personeel, buitelandse burgers en hul twee minderjarige kinders – wat op die plaas woon en werk, ook geïntimideer en met vuurwapens gedreig is. Ons moes die leeus kalmeer nadat almal weg is.”
Burger het daarop gewys dat hulle aansienlike verliese gely het nadat die krag ontkoppel is.
“Ons is ‘n nie-winsgewende organisasie wat staatmaak op skenkings. Ons moes ontslae raak van verrottende karkasse en vleis wat aan die sentrum geskenk is om die leeus te voer, aangesien die koelstoorfasiliteite nie kon funksioneer nie. Die afgelope 10 dae het ons sowat R1 900 bestee om die kragopwekkers aan die gang te hou, nie die koste van diesel en petrol ingesluit nie. Ons moet verseker dat die kampe wat 16 leeus, een jagluiperd, twee luiperds en ander diere huisves, beveilig bly.”
Eskom-woordvoerder van die Vrystaat, Stephanie Jansen van Rensburg, het aangedui dat die kliënt sedert Oktober 2022 ‘n uitstaande rekening het.
“Die verskuldigde bedrag was R432 281,40 op 26 Junie. ‘n Betaling van R10 000 is op 24 Junie gemaak en R50 000 op 28 Junie, na afsprake wat op 21 Junie met die kliënt en hul prokureur gehou is,” sê Jansen van Rensburg
Sy het verduidelik dat die betalingsooreenkoms wat in November 2022 aangebied is, nie nagekom is nie.
“Die skuld het tot die huidige bedrag opgehoop omdat die kliënt nie die rekening ten volle bedien nie. Geen pogings is deur die kliënt aangewend om die rekening te vereffen nie. Die fakturering is op datum en korrek en talle afsprake is gehou in ‘n poging om die saak op te los.”
Jansen van Rensburg het bygevoeg dat die wanbetaling van die rekening gelei het tot die besluit om die kragtoevoer af te skakel.
“Eskom het nie ’n deursoekingslasbrief nodig om toegang tot ’n perseel te verkry nie aangesien hy ’n dienskontrak met die klant het wat toegang toelaat.”
Sy het verklaar dat amptenare op ‘n “vyandige wyse” behandel is en by minstens drie geleenthede toegang tot die perseel geweier is.
“Daar was geen gevaar dat die leeus sou ontsnap as die elektrisiteit afgeskakel word nie aangesien die provinsiale departement van landbou en omgewingsake vooraf ’n assessering van die eiendom gedoen het. Hulle het skriftelik aan Eskom bevestig dat daar ’n rugsteuntoevoer van elektrisiteit was en Eskom kan voortgaan met die afsluiting.”
Jansen van Rensburg het gesê Eskom het die ondersteuning van die polisie versoek om hul werknemers te beskerm.
“Hulle is toegang geweier en is met leeus gedreig toe hulle probeer het om hul pligte uit te voer. Die polisie het besluit op die prosedures om te volg.”
Sy het gesê geen Eskom-werknemer of enige lid van die publiek het enige beserings opgedoen toe die geweerskoot afgevuur is nie.
Liza Schickerling, DA-parlementslid, het gesê hulle het die voorval op 4 Augustus by Ipid aangemeld.
“Tydens die chaotiese toneel het ‘n SAPD-lid na bewering sy vuurwapen per ongeluk afgevuur en ‘n mede-offisier in die been gewond,” het Schickerling gesê.
Sy het die “hardhandige” benadering van die SAPD-lede veroordeel wat glo vuurwapens op die reservaat se eienaars gerig het, vrywilligers en personeel geïntimideer het en een van die eienaars rofweg hanteer het.
“Polisie-intimidasie en die gebruik van oormatige geweld het geen plek in ‘n demokratiese samelewing nie. Om ’n militêre-styl-operasie by ’n nie-winsgewende organisasie uit te voer, vuurwapens op onskuldige burgerlikes te rig, personeel te intimideer en lede van ons gemeenskap te traumatiseer, is nie in hul mandaat om burgers te dien en te beskerm nie.”
Schickerling het gesê dat sy parlementêre vrae aan die minister van polisie, Senzo Mchunu, sal stel om vas te stel hoekom lewendige ammunisie na die toneel gebring is en watter stappe deur die SAPD gedoen word om die saak te ondersoek.
