’n Vragskip onder die vlag van Panama het die naweek aan die Weskus uitmekaar gebreek. Erge weer het ‘n deeglike beoordeling van die skade en omvang van ‘n oliestorting vanaf die vaartuig belemmer, met potensiële impakte op nabygeleë visgronde, riviermondings en eilande wat bedreigde seevoëlspesies ondersteun.
Die MV Ultra Galaxy het vroeg in Julie tydens ‘n hewige storm op sy sy in ‘n afgeleë gebied van die Weskus gestrand. Dit het die naweek uitmekaar gebreek, geteister deur meer stormagtige see, wat ‘n oliestorting veroorsaak het.
Die kunsmisvrag aan boord van die skip het in die see opgelos, met sy wit drasakke wat op nabygeleë strande aan wal spoel.
Voordat die vaartuig uitmekaar gebreek het, is verskeie smeeroliedromme en agt ton mariene gasolie daaruit verwyder.
Die woordvoerder van die Suid-Afrikaanse Maritieme Veiligheidsowerheid (Samsa), Tebogo Ramatjie, het gesê hul fokus is nou daarop om te keer dat die res van die brandstof in die see mors en dan die wrak veilig te verwyder.
“Dit verg beplanning, want nou werk ons met ‘n vaartuig wat Vrydag uitmekaar gebreek het. Dit verander baie dinge. Ons gaan weer moet gaan sit en beplan hoe om dan die wrak te verwyder. Ons moet die brandstof so veilig as moontlik en so vinnig moontlik verwyder, en dan uiteindelik die wrak van die strand verwyder,” het hy gesê.
Samsa sê pogings word aangewend om die storting in bedwang te hou terwyl skoonmaakaksies voortduur.
“In ‘n stadium het 6,8 m deinings die wrak elke 15 sekondes getref, en die massiewe krag van hierdie konstante slag het veroorsaak dat die akkommodasie seksie eers afgebreek het, wat toe gelei het tot ‘n aantal groter krake op die romp na die voorkant van die verblyfarea,” het Samsa in ’n verklaring gesê.
Samsa het sy oliestorting-gebeurlikheidsplan vir die Weskus-sone geaktiveer, wat daarop gemik is om te voorkom dat besoedeling plaasvind, die omvang van enige besoedeling te minimaliseer en die uitwerking van daardie besoedeling te versag.
Ramatjie sê voortslepende slegte weer het Samsa verhinder om die omvang van die skade en die oliestorting te bepaal.
“Die hele ding is uitdagend, maar ons doen ons bes om seker te maak dat dit nie ‘n ramp word nie … Ideaal gesproke wil jy nie hê dat olie wat veronderstel is om binne ‘n skip te wees, enige vorm van grond of water raak nie,” Ramatjie gesê.
Hy het gesê hul primêre fokus was om te verseker dat die oliestorting geen permanente skade aan die omliggende omgewing en wild veroorsaak nie.
“Ons kan vandag sê dat die deursyfering van die olie eintlik opgehou het. Reddingspanne kan … daardie soort dinge monitor. Ons gaan voort om die situasie aktief te monitor om te verseker dat dit nie eskaleer nie. As dit eskaleer, is ons daar en ons is gereed om in te spring.
“Die vrag is see toe gevee en opgelos. Ons het die sakke waarin dit was teruggevind,” het Ramatjie gesê. Die Departement van Bosbou, Visserye en Omgewing het ‘n omgewingsmoniteringsprogram vir hierdie doel geïmplementeer.
Ramatjie het gesê hulle sal die situasie oor die volgende paar dae beoordeel. “Ons sal die publiek op hoogte hou van wat daar aangaan, maar op die oomblik het ons geen berig van seelewe wat geraak word nie,” het hy gesê.
Altesaam 125 mense van plaaslike gemeenskappe is by die opruimfase ingeskakel, terwyl bergingspanne, die Weskus-distriksmunisipaliteit en die Suider-Afrikaanse Stigting vir die Bewaring van Kusvoëls (Sanccob) ook ingeroep is.
Nicky Stander, die hoof van bewaring by Sanccob, het gesê ‘n reaksiespan sal vroeg Dinsdag ontplooi word en sal ‘n tydelike stabiliseringsfasiliteit in Lambertsbaai, sowat 36 km van die stortingsterrein, vestig.
“Die stortingsterrein is geïsoleer en … enige geaffekteerde seevoëls sal gevang word en na die fasiliteit in Lambertsbaai oorgeplaas word vir ’n aanvanklike assessering en stabilisering. Daarna sal die voëls na Sanccob se seevoëlhospitaal oorgeplaas word vir langtermynsorg,” het sy gesê.
Tot op hede was daar geen berigte van seevoëls of enige ander wild wat deur oliebesoedeling geraak is nie, maar Stander het gesê daar is kommer oor voëlspesies in die gebied met hoë bewaringstatus, insluitend die Kaapse kormoran, Kaapse gannet en Afrika-pikkewyn.
Sy het gesê bestuursowerhede moniteer die gebied vir enige geaffekteerde wild en dat Sanccob voortgaan om nou saam te werk met die betrokke owerhede, gereed om enige geaffekteerde seevoëls te ontvang.
“Hierdie oliestortings bly ’n voortdurende bekommernis. Ons weet dat die weer gedurende die wintermaande reddingspogings belemmer en die stormagtige weer die strukturele integriteit van die vaartuig beïnvloed. Ongelukkig weet ons ook dat seevoëls die mees waarskynlike teiken is om deur olie besoedel te word weens hul soekgedrag op see, wat hulle veral kwesbaar maak,” het sy gesê.
Die kusoliestorting-gebeurlikheidsplan vir die Weskus dek die gebied van die Oranjerivier in die noorde tot net noord van Elandsbaai in die suide, langs die Atlantiese kus van die Noord- en Wes-Kaap.
Volgens die plan is die prioriteite in dié sone die rotskreef-visvanggronde en die Weskus-treilgronde vir pelagiese en bodemvisse.
Eilande wat bedreigde spesies seevoëls soos pikkewyne, malgas en kormorante ondersteun, is ook ‘n prioriteit in hierdie gebied.
