Koko: Eskom ontvang R450 miljoen “geskenk” van multinasionale kliënt

Eskom se uitvoerende hoof, Matshela Koko, het ‘n bom by die hooggeregshof in Pretoria gegooi en die staatsbeheerde kragvoorsiener daarvan beskuldig dat hy ‘n verbysterende bevrediging van R450 miljoen aanvaar het.

Die onthullings is vervat in ‘n beëdigde verklaring wat Koko by die hof ingedien het in sy stryd teen die Spesiale Ondersoekeenheid (SOE).

Eskom en multinasionale ABB.

Die drie partye het hof toe gegaan om die omstrede kontrak vir werk by Kusile-kragstasie wat ABB vir Eskom gedoen het, nietig te verklaar en met ‘n nuwe een te vervang.

Koko het as ‘n tussenkomende party op die saak ingespring en by ABB aangekla dat hy na bewering R450 miljoen aan Eskom geskenk het.

Volgens Koko moet die SIU, Eskom en ABB aan die hof verduidelik waarvoor die R450 miljoen wat aan Eskom betaal is, was.

Sy redenasie is gebaseer op ABB se eie ontleding van die skade wat aan Eskom verskuldig is uit die beheer- en instrumentasiekontrak en wysigingsbevel.

In Desember 2020 het die SIU en Eskom ‘n siviele skikking met ABB aangegaan, waarin ABB ‘n bedrag van R1,5 miljard aan die kragvoorsiener betaal het. Twee jaar egter later het ABB sy eie ontleding gedoen, wat aan die lig gebring het dat die maatskappy in werklikheid met R450 miljoen oorbetaal is, maar nooit die geld teruggeëis het nie.

“Dit is van kardinale belang om daarop te let dat die werklike bedrag van onwettige winste of opgeblase pryse R1,05 miljard beloop. As deel van die skikkingsooreenkoms met [Eskom] het [ABB] ingestem om ‘n bedrag te betaal wat hul skade-ontleding met ongeveer R450-miljoen oorskry,” het Koko geskryf.

“Die skikking het ABB se ontleding van skade toeskryfbaar aan oorpryse met ongeveer R450 miljoen oorskry. Daarom kan die gevolgtrekking gemaak word dat ABB hierdie bykomende bedrag aan

Eskom as deel van die skikking. Hierdie bedrag beteken niks anders as die bevrediging wat [ABB] aan [Eskom] verskaf het nie.”

Koko het aangevoer dat hy sterk glo ‘n entiteit in staatsbesit is verplig om die hof te vertel waarom dit ‘n bevrediging van “‘n maatskappy met ‘n geskiedenis van staatsamptenare omkoop” aanvaar.

Koko het voortgegaan om aan te val en gesê dit sal skokgolwe regoor Suid-Afrika stuur as ‘n gerespekteerde instelling soos die hof hierdie “twyfelagtige transaksie” sou goedkeur.

Koko glo dat die land nie ABB se geskiedenis van finansiële wangedrag in lande soos Nigerië, Angola, Kazakstan, Irak en Mexiko moet duld nie.

“Eskom soek die agbare hof se goedkeuring om voordeel te trek uit die R450 miljoen-gratifikasie van ABB.

“Die aanvaarding van die bevrediging van ‘n geskenk van R450 miljoen van ‘n maatskappy wat daarvoor bekend is dat hy omkoopgeld aan openbare amptenare betaal, wek beduidende etiese en wetlike kommer vir ‘n staatsliggaam. Dit skep die persepsie dat Eskom korrupte praktyke goedpraat of daaraan deelneem, wat sy integriteit en geloofwaardigheid ondermyn.”

Indien Eskom nie gekeer word om die R450 miljoen te aanvaar nie, het Koko bygevoeg, watter onpartydigheid en onafhanklikheid die openbare maatskappy ook al gehad het, sal weg wees. Verder, om ‘n publieke maatskappy toe te laat om weg te kom met die aanvaarding van ‘n bevrediging, sal die publiek se persepsie van openbare instellings, insluitend die regering, aantas.

“Daarom moet die hof se bevele van 5 April 2024, wat die skikkingsooreenkoms tussen Eskom en ABB goedgekeur het, herroep word,” het Koko gesê.

Koko se beesvleis met ABB en Suid-Afrikaanse openbare entiteite is veelvlakkig; hy is betrokke by nog ‘n regsgeding teen die maatskappy en die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG).

In daardie saak poog hy om die alternatiewe geskilbeslegting van R2,5 miljard tussen ABB en NVG se Onafhanklike Direktoraat in Desember 2022 tersyde gestel te kry.

Volgens hom was dié skikking ook onwettig en ongrondwetlik, en dit het hom benadeel ten gunste van ABB, wat vervolging vrygespring het nadat hy die R2,5-miljard betaal het. Koko het oorlog teen dié partye verklaar nadat sy korrupsiesaak van die rol geskrap is toe hy verlede jaar in die Middleburg Gespesialiseerde Handelsmisdaadhof verskyn het. Hy is saam met ander Eskom-amptenare aangekla ná bewerings dat hy omkoopgeld van ABB aangevra het wat winsgewende kontrakte by Eskom se Kusile-kragstasie ontvang het.

Die NVG het ’n ooreenkoms met ABB se amptenare aangegaan om in staatsgetuie teen Koko te verander. Maar Koko het sy vryheid herwin nadat die hof beslis het dat daar onredelike vertraging aan die kant van die staat was om met die verhoor voort te gaan.

Maak 'n opvolg-bydrae

Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Verpligte velde word met * aangedui