AfriForum het die konstitusionele hof genader in ‘n poging om die voormalige Wes-Kaapse hooggeregshof John Hlophe as lid van die Regterlike Dienstekommissie (RDK) uitgeskop te kry.
Hlophe, wat die eerste regter in die land se geskiedenis geword het wat aangekla is, is vroeër vandeesmaand verkies om op die RDK te dien, ‘n liggaam wat regters aanstel en hul etiese en professionele gedrag in Suid-Afrika reguleer.
Gemengde menings het die verkiesing van die uMkhonto weSizwe (MK) Party-LP tot die RDK begroet en nou wil AfriForum hom uit hê.
Hlophe se verkiesing ‘irrasioneel, onwettig’
AfriForum het in sy koerante gesê Hlophe se verkiesing is “irrasioneel, onwettig en strydig met die Nasionale Vergadering (NV) se grondwetlike plig” en wil hê dat sy aanstelling tersyde gestel word.
Volgens Kallie Kriel, uitvoerende hoof van AfriForum, is dit “ondenkbaar dat aspirant-regters etiek, integriteit en geskiktheid om as regter te dien deur Hlophe as ’n lid van die RDK beoordeel moet word”.
“Dit is noodsaaklik dat AfriForum Hlophe se aanstelling in die hoogste hof beveg omdat sy teenwoordigheid in die RDK die geloofwaardigheid en onafhanklikheid van die regbank ernstig ondermyn, terwyl dit ook die oppergesag van die reg ondermyn.”
RDK onderhoude
AfriForum het ook aangevoer dit sal onvanpas wees vir Hlophe om betrokke te wees by die besluit wie die volgende regterpresident van die Wes-Kaap as sy vyandskap met adjunkregterpresident Patricia Goliath in ag geneem word.
Volgens Kriel sal die RDK reeds in Oktober vanjaar onderhoude met voornemende regters voer en sal dit die publiek se vertroue in die regbank skend as Hlophe deel van die onderhoudsproses sou wees.
Goliath het drie jaar gelede ‘n ernstige wangedrag-eis teen Hlophe gelê, onder meer omdat hy regter Mushtak Parker aangerand het, beledigende taal teenoor haar gebruik het en pligte wat vir haar posisie bedoel was, aan sy voormalige vrou, regter Gayaat Salie-Hlophe gedelegeer het terwyl sy die adjunk-regterpresident se junior was.
Hlophe het in ruil daarvoor ‘n teenklag teen Goliath ingedien wat bewerings van rassisme en growwe onbevoegdheid ingesluit het.
Plig om howe te beskerm
In AfriForum se hofstukke het die groep aangevoer dat die Nasionale Vergadering kragtens artikel 165 van die Grondwet ‘n plig het om die howe by te staan en te beskerm, onder meer om die howe se onafhanklikheid, onpartydigheid, waardigheid en doeltreffendheid te verseker.
“Deur Hlophe aan te stel, het die NV nie net sy grondwetlike plig versuim nie, maar direk strydig met die Grondwet opgetree,” het Kriel gesê.
Die groep het aangevoer dat regters wat voor Hlophe sal verskyn, by resensies en appèlle betrokke kan wees sodra MK-partyleier en oudpresident Jacob Zuma se strafsaak finaal beslis is.
Dringendheid
AfriForum voer aan dat die saak direk voor die hooggeregshof gebring kan word omdat dit eksklusiewe jurisdiksie oor die saak het en omdat die saak dringend is.
In April 2021 het die Geregtelike Gedragstribunaal Hlophe aan growwe wangedrag skuldig bevind. Die besluit is deur die RDK bevestig, wat aanbeveel het dat die parlement hom skuldig vind. Hy is in Februarie vervolg ná ’n stemming in die parlement.
Hlophe se skuldigbevinding het voortgespruit uit sy pogings om twee regters van die konstitusionele hof, regters Bess Nkabinde en Chris Jafta, in 2008 onregmatig te beïnvloed om in sake voor hulle te beslis ten gunste van Jacob Zuma.
