Bron: Google Foxe se boek van Martelare
William Tyndale, die man wat die Bybel in Engels vertaal het en lewendig verbrand is op die belaglike jong ouderdom van 42 jaar oud, vir sy pogings.
Byna 500 jaar gelede, hierdie week, is William Tyndale, met liefde ‘Vader van die Engelse Bybel’ genoem, verwurg en op die brandstapel verbrand nadat hy verhoor en skuldig bevind is aan dwaalleer en rede vir die vertaling van die Bybel in Engels.
SY OORTREDING!
Hy het die Griekse Bybel in Engels vertaal.
Dat jy ‘n Bybel het in ‘n taal wat jy kan lees, is grootliks te danke aan sy arbeid, en baie van die frases wat jy daarin lees, behou die geur van sy begrip van die Grieks en Hebreeus.
Tyndale, ‘n gegradueerde van Oxford en Cambridge, het ‘n kragtige begeerte gehad om die Bybel selfs aan die gewone mense in Engeland beskikbaar te stel, ten einde die ‘Bybelse onkunde van die priesters’ reg te stel. Op ‘n stadium het Tyndale vir ‘n priester gesê: “As God my lewe spaar, sal baie jare verbygaan, sal ek veroorsaak dat ‘n seun wat die ploeg dryf, meer van die Skrif sal weet as wat jy ken.”
Vandag is 90% van die King James-weergawe van die Heilige Bybel en 75% van die Hersiene Standaardweergawe van die vertaling gemaak deur Tyndale, ‘n man aan wie jy meer verskuldig is as wat jy ooit sal weet.
‘n Mooi droom, maar hoe moes Tyndale sy taak volbring toe die vertaling van die Bybel in Engels destyds ONWETTIG was?’
Hy het na Londen gegaan om biskop Tunstall te vra of hy gemagtig kon word om ‘n Engelse vertaling van die Bybel te maak, maar die biskop wou nie sy goedkeuring verleen nie.
Tyndale sou egter nie toelaat dat die afkeur van mans hom keer om uit te voer wat so ooglopend God se wil gelyk het nie. Met aanmoediging en ondersteuning van sommige Britse handelaars het hy besluit om na Europa te gaan om sy vertaling te voltooi, dit dan te laat druk en na Engeland terug te smokkel.
In 1524 het Tyndale na Duitsland gevaar. In Hamburg het hy aan die Nuwe Testament gewerk, en in Keulen het hy ‘n drukker gekry wat die werk sou druk. Die nuus van Tyndale se bedrywighede het egter na ‘n teenstander van die Hervorming gekom wat die pers laat toeslaan het.
Tyndale self het daarin geslaag om te ontsnap met die bladsye wat reeds gedruk is en het sy pad na die Duitse stad Worms gemaak waar die Nuwe Testament gou gepubliseer is.
Sesduisend eksemplare is gedruk en na Engeland gesmokkel.
Die biskoppe het alles in hul vermoë gedoen om die Bybels uit te roei. Biskop Tunstall het kopieë seremonieel by St. Paul’s laat verbrand; die aartsbiskop van Canterbury het kopieë gekoop om dit te vernietig. Tyndale het die geld gebruik om verbeterde uitgawes te druk!
Tyndale het verder onder die handelaars in Antwerpen wegkruip en die Ou Testament begin vertaal terwyl die koning se agente oral in Engeland en Europa na hom gesoek het.
‘n Kopie van Tyndale se “The Obedience of a Christian Man” het in die hande van Henry VIII geval, wat die koning voorsien het van die rede om die Kerk in Engeland in 1534 van die Rooms-Katolieke Kerk te breek.
In 1535 is Tyndale gearresteer en vir meer as ‘n jaar in die kasteel van Vilvoorde (Filford) buite Brussel in hegtenis geneem.
Tyndale se werk is deur owerhede van die Rooms-Katolieke Kerk aan die kaak gestel en Tyndale self is van dwaalleer beskuldig.
Tyndale (42) is uiteindelik gevind deur ‘n Engelsman wat hom as sy vriend voorgedoen het, maar hom toe aan die owerheid oorgegee het. Na ‘n jaar en ‘n half in die tronk, is hy tereg gestel vir dwaalleer — DAT hy onder andere GLO IN DIE VERGIFNIS VAN SONDES en dat DIE GENADE WAT IN DIE EVANGELIE AANGEBIED IS GENOEG IS VIR VERLOSSING. In Augustus 1536 is hy veroordeel en is hy op 6 Oktober 1536 in ‘n klein dorpie in België in die openbaar tereggestel [lewendig op die brandstapel verbrand].
Terwyl hy doodgebrand het, het Tyndale glo gesê: “Here, maak die koning van Engeland se oë oop.”
IS SY GEBED BEANTWOORD?
JA! Die gebed is eers gedeeltelik beantwoord toe Henry VIII drie jaar later, in 1539, van elke parochiekerk in Engeland vereis het om ‘n kopie van die Engelse Bybel aan sy gemeentelede beskikbaar te stel. Vandag word Tyndale se gebed volledig verhoor, nie net word die Koning se oë geopen nie, maar die Bybel ‘n universele instrument.
* In 1611 het die 54 geleerdes wat die King James Bybel vervaardig het, aansienlik van Tyndale geput, sowel as van vertalings wat van syne afstam.
* In 2002 is Tyndale op nommer 26 geplaas in die BBC se peiling van die 100 Grootste Britte; maar in die hemel sou hy sekerlik voor die voorafgaande 25 wees.
‘n Baie belangrike en interessante stuk geskiedenis wat die moeite werd is om te ken en te waardeer deur alle gelowiges.
En mag dit ons *uitdaag* om kwaliteit tyd deur te bring in hierdie selfde glorieryke boek waarvoor hierdie groot dienskneg letterlik sy lewe gegee het.
Vandag is dit moeilik om die wêreld sonder ‘n Engelse Bybel voor te stel, en daar kan nou soveel as 900 van sulke vertalings bestaan – maar voor Tyndale het dit nog nooit gebeur nie. Hy staan bekend as die Vader van die Engelse Bybel, aangesien die latere, epogale werk van die King James-weergawe van die Bybel grootliks uit Tyndale se wetenskaplike en toeganklike vertalings bestaan het.
Die Engelse taal, soos met vakkundige begrip, gaan voort om te ontwikkel – en so gaan die werk van Bybelvertaling vandag voort.
Maar sonder die moed en genialiteit van manne soos Tyndale, wat die status quo voor hulle uitgedaag en gesterf het daarvoor, sou dit dalk nooit moontlik gewees het nie.
